Jak zainstalować Linuksa obok Windowsa? Podwójny rozruch krok po kroku

 

Dual boot, czyli instalacja Linuxa obok Windowsa na tym samym komputerze, pozwala czerpać korzyści z obu systemów operacyjnych. To świetne rozwiązanie dla tych, którzy chcą wypróbować Linuksa, nie rezygnując z Windowsa. W tym poradniku przeprowadzimy Cię przez cały proces.

---

1. Przygotowanie komputera

Backup danych

Zawsze wykonaj kopię zapasową ważnych danych na zewnętrznym dysku, chmurze lub innym urządzeniu.

Sprawdź, czy Twój komputer obsługuje UEFI czy BIOS

1. W Windowsie otwórz Informacje o systemie (naciśnij Win + R, wpisz msinfo32).
2. Sprawdź wartość pola „Tryb BIOS-u”:
   • „UEFI” → Twój komputer korzysta z nowoczesnego UEFI.
   • „Legacy” → Korzystasz z tradycyjnego BIOS-u.

---

2. Pobranie obrazu ISO Linuxa

1. Wejdź na oficjalną stronę dystrybucji, którą chcesz zainstalować (np. Ubuntu, Mint, Fedora).
2. Pobierz obraz ISO najnowszej wersji.
   • Przykład: Ubuntu Download

---

3. Przygotowanie bootowalnego pendrive’a

Narzędzia do tworzenia bootowalnych pendrive’ów:

• Rufus (Windows)
• Etcher (Linux/Windows/Mac)

Tworzenie bootowalnego pendrive’a w Rufusie:

1. Pobierz Rufusa z oficjalnej strony.
2. Włóż pendrive do komputera.
3. Uruchom Rufusa i wybierz:
   • Obraz ISO Linuxa.
   • Schemat partycjonowania: GPT (UEFI) lub MBR (BIOS).
4. Kliknij „Start” i poczekaj na zakończenie procesu.

---

4. Przygotowanie miejsca na Linuxa na dysku

Zmniejszenie partycji w Windowsie:

1. Naciśnij Win + X → Zarządzanie dyskami.
2. Kliknij prawym przyciskiem na partycję systemową (np. C:) → Zmniejsz wolumin.
3. Zmniejsz partycję, aby utworzyć przynajmniej 20-50 GB wolnego miejsca.

---

5. Instalacja Linuxa

Uruchomienie komputera z pendrive’a:

1. Uruchom komputer ponownie i wejdź do BIOS/UEFI (zwykle F2, Del, Esc).
2. Ustaw bootowanie z pendrive’a jako priorytetowe.

Rozpoczęcie instalacji:

1. Po uruchomieniu Linuxa z pendrive’a wybierz opcję „Zainstaluj”.
2. Wybierz język i układ klawiatury.

Konfiguracja partycji:

• Wybierz opcję „Zainstaluj Linuxa obok Windowsa” (jeśli jest dostępna).
• Jeśli konfigurujesz ręcznie:
  • Partycja główna (root): 20-50 GB, system plików ext4, punkt montowania /.
  • Partycja wymiany (swap): 2-4 GB, szczególnie dla komputerów z małą ilością RAM-u.
  • (Opcjonalnie) Partycja domowa (home): Dla danych użytkownika, reszta wolnego miejsca.

Instalacja GRUB-a:

Instalator automatycznie zainstaluje GRUB (bootloader), który pozwoli wybrać system podczas uruchamiania komputera.

---

6. Dokończenie instalacji i konfiguracja GRUB-a

1. Po instalacji komputer uruchomi się ponownie.
2. Przy starcie systemu pojawi się menu GRUB, w którym wybierzesz Linuxa lub Windowsa.

---

7. Po instalacji: aktualizacja Linuxa

Zaloguj się do Linuxa i otwórz terminal, aby zaktualizować system:

bash

sudo apt update && sudo apt upgrade -y

---

Najczęstsze problemy i ich rozwiązania

1. Windows nie pojawia się w GRUB-ie

1. Uruchom Linuxa i wpisz w terminalu:

   bash
   
   sudo update-grub
   

2. GRUB wykryje system Windows i doda go do menu.

2. Nie mogę uruchomić Linuxa po instalacji

• Sprawdź, czy w BIOS/UEFI ustawione jest bootowanie z dysku z GRUB-em.

3. UEFI wymaga dodatkowej konfiguracji

• Wyłącz Secure Boot w ustawieniach UEFI, jeśli Linux nie uruchamia się.

---

Podsumowanie

Dual boot to świetne rozwiązanie, jeśli chcesz korzystać z obu systemów operacyjnych. Dzięki temu poradnikowi proces instalacji jest prosty i bezpieczny. Jeśli masz pytania lub napotkałeś problemy, daj znać w komentarzach – chętnie pomożemy! 😊

Jak monitorować temperaturę i wydajność systemu w Linuxie? Praktyczny poradnik

 

Utrzymanie optymalnej temperatury i wydajności systemu to klucz do jego stabilnej pracy. W Linuxie istnieje wiele narzędzi, które pozwalają monitorować temperatury podzespołów, obciążenie procesora, czy zużycie pamięci. W tym artykule przedstawimy najskuteczniejsze sposoby monitorowania stanu Twojego systemu.

---

1. Narzędzie sensors – Monitorowanie temperatury podzespołów

Instalacja:

Na Ubuntu/Debian:

bash

sudo apt install lm-sensors

Na Arch Linux:

bash

sudo pacman -S lm_sensors

Konfiguracja:

1. Wykryj dostępne czujniki:

   bash
   
   sudo sensors-detect
   

   Odpowiadaj na pytania narzędzia, wybierając YES.
2. Wyświetl temperatury:

   bash
   
   sensors
   

Przykładowy wynik:

plaintext

coretemp-isa-0000
Adapter: ISA adapter
Core 0:       +45.0°C  (high = +100.0°C, crit = +105.0°C)
Core 1:       +43.0°C  (high = +100.0°C, crit = +105.0°C)

---

2. Narzędzie htop – Monitorowanie zasobów systemowych

Instalacja:

Na Ubuntu/Debian:

bash

sudo apt install htop

Na Arch Linux:

bash

sudo pacman -S htop

Uruchamianie:

Po instalacji wystarczy wpisać:

bash

htop

Dlaczego warto?

• Wyświetla obciążenie procesora, pamięci RAM i procesów w czasie rzeczywistym.
• Umożliwia łatwe zarządzanie procesami (np. ich zatrzymywanie).

---

3. Narzędzie nvtop – Monitorowanie GPU (karty graficznej)

Jeśli używasz karty NVIDIA, narzędzie nvtop pozwoli Ci monitorować jej obciążenie i temperaturę.

Instalacja:

Na Ubuntu:

bash

sudo apt install nvtop

Na Arch Linux:

bash

sudo pacman -S nvtop

Uruchamianie:

W terminalu wpisz:

bash

nvtop

---

4. Narzędzie glances – Wszechstronny monitor systemu

glances to potężne narzędzie, które pokazuje szczegółowe informacje o Twoim systemie.

Instalacja:

Na Ubuntu/Debian:

bash

sudo apt install glances

Na Arch Linux:

bash

sudo pacman -S glances

Uruchamianie:

bash

glances

Dlaczego warto?

• Wyświetla informacje o procesorze, pamięci, dysku, sieci, i wiele więcej.
• Lekki i czytelny interfejs.

---

5. Narzędzie GNOME System Monitor (dla użytkowników GNOME)

Jeśli korzystasz z GNOME, wbudowany monitor systemu jest prosty w obsłudze i funkcjonalny.

Jak otworzyć?

1. Wyszukaj „Monitor systemu” w menu aplikacji.
2. Przeglądaj zakładki, aby monitorować procesy, zasoby i system plików.

---

6. Narzędzie i8kutils – Monitorowanie temperatury w laptopach Dell

Jeśli masz laptop Dell, to narzędzie pozwala monitorować temperatury i kontrolować prędkość wentylatora.

Instalacja:

bash

sudo apt install i8kutils

Przykładowe użycie:

Wyświetl temperaturę i prędkość wentylatorów:

bash

i8kfan

---

7. Narzędzie psensor – Graficzne monitorowanie temperatury

psensor to aplikacja graficzna, która pokazuje temperatury i prędkość wentylatorów w czasie rzeczywistym.

Instalacja:

Na Ubuntu/Debian:

bash

sudo apt install psensor

Dlaczego warto?

• Intuicyjny interfejs graficzny.
• Możliwość ustawienia alarmów w przypadku przekroczenia temperatur krytycznych.

---

8. Testowanie obciążenia systemu (stress i stress-ng)

Aby sprawdzić, jak Twój system reaguje na duże obciążenie, użyj stress lub stress-ng.

Instalacja:

Na Ubuntu/Debian:

bash

sudo apt install stress

Na Arch Linux:

bash

sudo pacman -S stress-ng

Przykładowe użycie:

1. Obciąż procesor:

   bash
   
   stress --cpu 4 --timeout 30
   

2. Test pamięci:

   bash
   
   stress --vm 2 --vm-bytes 512M --timeout 30
   

---

Podsumowanie

Monitorowanie temperatury i wydajności systemu w Linuxie jest niezwykle ważne, zwłaszcza jeśli korzystasz z wymagającego oprogramowania lub starszego sprzętu. Dzięki powyższym narzędziom możesz łatwo kontrolować stan swojego systemu i unikać problemów wynikających z przegrzewania czy nadmiernego obciążenia.

A Ty, jakich narzędzi używasz do monitorowania swojego Linuxa? Podziel się w komentarzach! 😊

10 przydatnych komend Linuxa, które ułatwią Twoje życie

 

Linux to potężny system operacyjny, a jego terminal jest jednym z najważniejszych narzędzi dla użytkowników. Poznanie kilku podstawowych komend pozwala oszczędzić czas i zwiększyć efektywność. Oto 10 przydatnych komend, które każdy użytkownik Linuxa powinien znać.

---

1. ls – Wyświetlanie zawartości katalogu

bash

ls

• Opis: Wyświetla pliki i foldery w bieżącym katalogu.
• Opcje:
  • ls -l – Szczegółowe informacje o plikach.
  • ls -a – Pokaż ukryte pliki (rozpoczynające się od kropki).
• Przykład:

  bash
  
  ls -la
  

---

2. cd – Zmiana katalogu

bash

cd /ścieżka/do/katalogu

• Opis: Umożliwia przejście do innego katalogu.
• Skróty:
  • cd .. – Przejdź do katalogu nadrzędnego.
  • cd ~ – Przejdź do katalogu domowego.

---

3. pwd – Wyświetlenie bieżącej ścieżki

bash

pwd

• Opis: Pokazuje pełną ścieżkę do aktualnego katalogu roboczego.

---

4. cp – Kopiowanie plików i katalogów

bash

cp plik_źródłowy plik_docelowy

• Opis: Kopiuje plik lub katalog.
• Opcje:
  • -r – Kopiowanie katalogów rekurencyjnie.
• Przykład:

  bash
  
  cp -r folder1 folder2
  

---

5. mv – Przenoszenie lub zmiana nazwy plików

bash

mv stary_plik nowy_plik

• Opis: Używane do przenoszenia plików/katalogów lub zmiany ich nazw.
• Przykład:

  bash
  
  mv plik.txt folder/
  

---

6. rm – Usuwanie plików i katalogów

bash

rm plik

• Opis: Usuwa pliki lub katalogi.
• Opcje:
  • -r – Usuwa katalogi rekurencyjnie.
  • -i – Prosi o potwierdzenie przed usunięciem.
• Przykład:

  bash
  
  rm -r folder/
  

---

7. chmod – Zmiana uprawnień plików

bash

chmod [uprawnienia] plik

• Opis: Umożliwia zmianę uprawnień do plików/katalogów.
• Przykład: Nadaj plikowi prawa do odczytu, zapisu i wykonywania dla właściciela:

  bash
  
  chmod 755 skrypt.sh
  

---

8. apt – Zarządzanie pakietami (na Ubuntu/Debian)

bash

sudo apt install nazwa_pakietu

• Opis: Służy do instalowania, aktualizowania i usuwania pakietów.
• Przykład:
  • Aktualizacja systemu:

    bash
    
    sudo apt update && sudo apt upgrade
    

  • Usunięcie pakietu:

    bash
    
    sudo apt remove nazwa_pakietu
    

---

9. top – Monitorowanie procesów

bash

top

• Opis: Wyświetla aktualnie działające procesy i użycie zasobów systemowych.
• Alternatywa: Możesz użyć htop dla bardziej intuicyjnego interfejsu (wymaga instalacji).

---

10. find – Wyszukiwanie plików

bash

find /ścieżka -name "nazwa_pliku"

• Opis: Służy do wyszukiwania plików w katalogach.
• Przykład:
  Znajdź plik o nazwie dokument.txt w katalogu domowym:

  bash
  
  find ~/ -name "dokument.txt"
  

---

Bonus: man – Twoje centrum pomocy

Nie pamiętasz, jak działa dana komenda? Użyj man!

bash

man [nazwa_komendy]

• Przykład:

  bash
  
  man ls
  

---

Podsumowanie

Te 10 komend to tylko wierzchołek góry lodowej w świecie Linuxa, ale z pewnością ułatwią Ci codzienną pracę. Czy masz swoje ulubione komendy, które warto dodać do tej listy? Podziel się nimi w komentarzach! 😊